Przesadne reakcje (cz. I) – przerost formy nad treścią?

Przesadna reakcja (ang. overreaction) według definicji słownikowej to odpowiedź silniejsza niż wymagana lub silniejsza niż odpowiednia. Co będzie, jeśli jednak założymy, że nie ma czegoś takiego oraz że żadna nie jest przesadna, a do tego że termin ten jest bezzasadny, ograniczający i egoistyczny? Takie spojrzenie pozwoli stworzyć wielkie pole do popisu w rozumieniu ludzi i siebie.

Z tego wpisu dowiesz się jak skutecznie:

• zaskakiwać innych wyrozumiałością,
• zbliżyć się do rodziny, znajomych, współpracowników, partnerów i innych,
• lepiej zrozumieć siebie samego.

OVERREACTING?
Na pewno zdarzyło Ci się zobaczyć kiedyś czyjąś przesadną reakcję. Czy jesteś w stanie ją sobie przypomnieć? Może była to reakcja szefa na pomyłkę w pracy? Może nauczyciela na zachowanie w klasie? Może trenera na błąd techniczny lub taktyczny? Spróbuj przypomnieć sobie uczucia jakie towarzyszyły tej sytuacji. Zachęcam Cię do przeanalizowania jej na nowo, a potem powrót do niej po przeczytaniu dalszej części tekstu.

Na start chciałbym postawić pewien aksjomat, czyli twierdzenie bez dowodu, nad którym się zastanowimy.

 Nie ma czegoś takiego jak przesadna reakcja.

Jeśli założymy, że nikt nigdy nie ma przesadnej reakcji, to twierdzenie odwrotne stanie się prawdziwe – a zatem:

Każda reakcja jest adekwatna do bodźca.

Może nie zawsze dla Ciebie – ale dla osoby, która to robi. Jak widać, nawet definicja przesadnej reakcji jest mocno egoistyczna, ponieważ zakłada tylko i wyłącznie punkt widzenia obserwatora. Natomiast sednem sprawy jest tu wnętrze osoby reagującej i zrozumienie go. Przesadna reakcja (angielska nazwa overreaction jest krótsza, więc w dalszej części tekstu będzie używana spolonizowana nazwa nadreakcja) wynika z wewnętrznego konfliktu. Działasz w doskonałej zgodności z rzeczywistością, którą Ty postrzegasz. Nieważne jak coś wygląda z zewnątrz. Ważne jak sam/sama to widzisz, interpretujesz i jakie nadajesz temu znaczenie. Pamiętaj – inni też tak działają! Brak zrozumienia tego spowodował chociażby same narodziny terminu nadreakcja!

CO SIĘ POD TYM KRYJE?
Sytuacje, zachowania, słowa i inne rzeczy, które powodują wyzwolenie nadreakcji nie są wyzwalaczami/triggerami, jak można pomyśleć. One są tylko komunikatami – informują, że jest coś głębiej w nas. Powoduje to, że zmiana wierzchniego komunikatu nie wpływa na źródło problemu. Prawdziwy wyzwalacz stanowią natomiast traumy i bolesne wspomnienia z przeszłości. Twoja podświadomość pamięta wszystko, cokolwiek i kiedykolwiek Cię spotkało. Czasami upomina się o uporządkowanie jakichś spraw, powodując właśnie nadreakcję.

Celem nadreakcji jest zdobycie uwagi innych. Uwagi, której często nie daje sobie sama osoba nadreagująca. Komunikaty nadreakcji można próbować opanować, ale wyzwalaczy się nie da – będą istnieć, dopóki nie zostaną zrozumiane i wyłączone. O konkretnych technikach do pracy z wyzwalaczami będzie w części II.

Jeśli na początku tego wpisu przypomniała Ci się jakaś sytuacja z przeszłości, gdzie ktoś „niepotrzebnie” wybuchł lub zaskoczył Cię reakcją, to świetnie – przejdziemy teraz do tego. Jeśli nie, to spróbuj sobie przypomnieć. Jeśli się nie uda z rzeczywistą reakcją, to może pamiętasz coś z filmu, książki lub serialu? Spróbuj zastanowić się:
– Dlaczego osoba nadreagująca oczekiwała wtedy uwagi?
– Czego oczekiwała od Ciebie (lub ewentualnie innych osób)?
Daj sobie chociaż 20 sekund na odpowiedzenie na te pytania. Jeśli masz odpowiedzi, to zastanów się czy dana osoba otrzymała to, co chciała? Jak to wpłynęło na dalszy przebieg sytuacji?

Zrozumienie tego pozwala na większą empatię, pamiętając dodatkowo o schemacie interakcji, który analizowany jest tutaj.

Wyższy poziom to autoanaliza, czyli analiza Twoich reakcji, które zaskoczyły kogoś innego i których się on nie spodziewał. O skutecznych technikach pomocnych w autoanalizie przeczytasz w innych wpisach, m.in. przesadne reakcje cz. II oraz audycji W głąb siebie: Praca z cieniem (WGS 04). Tymczasem, uzbrojony/uzbrojona w tę wiedzę, jeśli zauważysz czyjś wybuch zastanów się – jak możesz odpowiedzieć na jego wołanie z głębi?